Näme üçin öz aýak seslerimizi eşidemizok? Näme üçin öz aýak seslerimizi eşidemizok?. Onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Veya, onun için, veýa, onun için, veýa. O zaman onun için, veya. Onun için, veýa, onun için, veýa. Onun için, veýa,. onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Olmak onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Ruya onun için, veýa. Onun için, veýa, onun için, veýa. Oýle onun için, veýa, onun için. veýa, onun için, veýa, olmaz onun için. Veya, onun için, veýa, onun için, veýa. O zaman onun için, veya, onun için, veýa, onun için, veýa, Ruya onun için, veýa. Onun için, veýa, onun için, veýa. Oýle onun için, veýa, onun için. veýa, onun için, veýa, olmaz onun için. Veya, onun için, veýa, onun için, veýa. O zaman onun için, veya, onun için, veýa, onun için, veýa,
Näme üçin öz aýak seslerimizi eşidemizok?
Agşamara hiç kimiň sesi bolmadyk bir ýerde ýöräp barýarsyňyz, birden aýak sesleri eşidilip başlanýar, arkaňyzdan biri gelýär. Sizi yzarlaýandyr diýip pikir edýärsiňiz. Ýöne haýran galaýmaly zat hamana siziň ýöremegiňizden hiç hili ses çykmaýan ýaly. Näme üçin öz çykaran seslerimizi eşitmeýärkäk?
Alymlar biziň öz çykarýan seslerimiz eşitmeýändigimiz öňlerden bäri bilýärdiler. Emma munuň sebäbini düşündirip bilenokdylar. Nature žurnalynda çap edilen barlag, bu soraglara aýdyň jogap berýär. Näme üçin öz aýak seslerimizi eşidemizok? Nýu-Ýork uniwersitetiniň ylmy işgäri Dr. Dawid Şnaýder sözüne şeýleräk başlaýar:
“Beýinlerimizdäki her bir öýjügiň-newronlaryň- bu meselede nähili işleýändiklerini bilmek isledik. Muny başarmak üçin bolsa syçanlar bilen işledik. Güýçlendirilen hakykylyk ulgamyny gurnadyk. Munuň üsti bilen syçan ylgan wagty, olaryň seslerini derňew hökmünde kontrol etmegi meýilleşdirdik. Başda öz ýöreýişleri bilen bagly şol bir sesi berdik. Soňra bolsa şol sesi üýtgetdik. Bu barlag Duke uniwersitetiniň Lukmançylyk fakultetinde alnyp baryldy. Alymlar syçanlaryň öz ädim seslerine gysga wagtda öwrenişýändigini anyklady. Belli wagt soňra Diňleýji korteks jogap bermegi bes etdi”
Barlagyň dowamyny Şnaýder şu sözler bilen dowam edýär:
“Hamana olar öz hereketleriniň sesini filterleýän enjama eýe ýalydylar. Tersine başgaça bir ses bersek derrew kortekslerinde grafiki bozulmalar emele gelýärdi”.
Alymlar bu derňewden syçanlaryň öz aýak seslerine öwrenişýändigi netijesini çykardylar. Diňleýji we hereket korteksleriniň arasyndaky baglanyşyk üýtgemegä başlady. Bu barada Alym Şnaýder şeýle diýýär:
“Aralaryndaky baglanyşyk korteksde bar bolan gysyjy newronlary güýçendirýär. Bu newronlar syçan aýak sesini eşden wagty aktiw bolýar. Netijede, Syçan her gezek ýörän wagty gysyjy newronlar sesi ýazga alyp aktiw ýagdaýa gelýärdi. Şeýlelik bilen ses eşidilen wagty ony gysyp çykaryp bilýärdi”
Diňe aýak sesi däl…
Barlag diňe aýak sesleri bilen çäklenenok. Şnaýder bu meselede hem şeýle diýýär:
“Düwmelere basmak hem edil şunuň ýalydyr. Klawiaturada öz ýazýan hatymy eşidip bilýärin, emma bu meni birahat etmeýär. Emma başga biri muny etse bu mende birahatlygy emele getirýär.”
Syçan ýaly awlanmaga öwrenişen haýwanlarda bu waka örän ähmiýetlidir. Çünki öz aýak sesleriň ünsden düşürip, duşmanyň seslerine üns bermeli. Mundan başgada gürlän wagtymyz, aýdym aýdan wagtymyz hem şol bir waka bolup geçýär. Şnaýder:
“Umuman alanyňda kellämizde nähili aýdym aýtjakdygymyz barada maglumat bar. Meselem, saz guralyny elime alanymda näme sazy çaljakdygymy bilýärin. Emma taýýarlyk eden wagtymyz muny bilip bilemizok. Bu makalada düşündirjek bolýan zadym, hereketlerimiziň garyşylýan seslere jogap bermezlik ukybydyr. Bize haçan kadadan çykmalaryň bolandygy barada maglumat berýär. Eger sazy dogry çalsam muny elbetde eşiderin emma mende üýtgeşik duýgy emele getirmeýär. Emma ýalňyşsam onda korteksden derrew jogap geler”
Şnaýder netijede, beýnimiziň ýalňyşlara jogap berýändigini aýdýar:
“Bu ses dogry däldi, indikide barmagyňy dogry notada goý”
Bu ýagdaý biziň ýalňyşlyklarymyzdan netije çykarmagymyza kömek edýär. Alymlar bu ýagdaýy başga meselelerde hem ulanmak isleýärler. Mysal üçin şizofreniýa ýaly kesellere duçar bolan adamlarda, bu ses meseleleri öwrenilip biliner.
Bu meselede hem işlemek isleýändiklerini Şnaýder şu sözler arkaly beýan edýär:
“Şizofreniýa hem käbir hyýaly sesleri eşitmekdir. Bu hem korteksler arasyndaky baglanyşygyň bozuklygyndan bolup biler. Biz bu meseläni syçanlarda öwrenip, has gowy netije alyp bileris”
0 Teswir