Dünýä näme üçin aýlanýar?

Dünýä näme üçin aýlanýar? Dünýä näme üçin aýlanýar? gurrun onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Onun için, veýa, onun için, veýa. onun için, veýa,. onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Olmak onun için, veýa, onun için, veýa, onun için, veýa. Ruya onun için, veýa. Onun için, veýa, onun için, veýa. Oýle onun için, veýa, onun için. veýa, onun için, veýa, olmaz onun için. Veya, onun için, veýa, onun için, veýa. O zaman onun için, veya, onun için, veýa, onun için, veýa, Ruya onun için, veýa. Onun için, veýa, onun için, veýa. Oýle onun için, veýa, onun için. veýa, onun için, veýa, olmaz onun için. Veya, onun için, veýa, onun için, veýa. O zaman onun için, veya, onun için, veýa, onun için, veýa,

Diňe dünýä däl, beýleki planetalar, hemralar, Gün, Gün ulgamy, galaksiýalaram aýlanýar. Bu aýlanyşyň haçan başlandygyny aýtmak örän kyn. Näme üçin aýlanýandygyny hem doly anyk aýdyp bolmaz. Emma dünýä ilki gaz buludy bolup, onuň aýlanmagy bilen emele geldi. Netijede onuň tizligini saklan zat bolmady.

Dünýä we Gün ulgamynyň emele gelmegi babatda teoriýa kabul edildi. Bu teoriýa 10-15 milýard ýyl öň gaz buludy emele gelip başlady. 5-6 milýard ýyl öň bolsa bize ýakyn bir ýerde supernowa partlamasy bolup geçdi. Netijede ondan emele gelen tolkun, gaz we tozandan emele gelen buludyň aýlanmagyna itergi berdi.

Başlarda üýşüp duran şekilde bolan gaz buludy, soňra has tiz aýlanyp, ýygjamlaşyp başlaýar. Merkezden gelýän güýjüň täsiri bilen bulutdan belli mukdarda maddalar daşyna atylýar. Öz aralarynda dartyş güýjüni emele getiren maddalar birleşip, dünýäni we beýleki planetalary emele getirdi.

Dünýäniň we planetalaryň öz okunyň daşyndan aýlanmagy, Güneşiň daşyndan aýlanmagy bu teoriýany subut edýär. Emma Weneranyň beýleki planetalara görä ters aýlanmagy, Uranyň Güneşe polýusynyň seredip aýlanmagy, Plutonyň beýlekilere görä has tapawutly aýlanmagy bu teoriýany ýalňyşa çykarýar.

Ilkinji gezek 1687-nji ýylda Nýuton “Hereketleriň kanunlary” atly kitabynda, “eger bir zat hereket edýän bolsa, oňa daşyndan hiç hili güýç täsir etmeýän bolsa, onda ol soňsuzlyga çenli aýlanar” diýip belleýär. Dünýäniň nädip aýlanmaga başlandygy doly anyk bolmasada, oňa täsir edýän güýç az bolansoň, entek-entekler aýlanjaga meňzeýär.

Çeşme: “Luzumsuz bilgiler ansiklopedisi 3” kitabyndan