Durnukly gurluşyk tejribeleri

Giriş

Gurluşyk pudagy daşky gurşawyň zaýalanmagyna iň köp goşant goşýan pudaklaryň biridir we dünýä boýunça kömürturşy gazynyň zyňylmagyna, resurslaryň ulanylmagyna we galyndylaryň emele gelmegine ep-esli derejede goşant goşýar. Howanyň üýtgemeginiň täsirleri has aýdyň bolansoň, durnukly gurluşyk tejribeleriniň zerurlygyny has köp tanamakda barha ösýän ykrar bardyr. Bu tejribeler gurluşyk işleriniň daşky gurşawa ýetirýän täsirini azaltmagy, şol bir wagtyň özünde resurslardan netijeli peýdalanmagy, energiýa tygşytlamagy we ekologiýa deňagramlylygyny gazanmagy maksat edinýär. Durnukly gurluşyk ekologiýa taýdan arassa materiallardan peýdalanmagy, energiýa tygşytly dizaýnlary, galyndylary azaltmak strategiýalaryny we binalaryň ömürboýy dowamlylygyna baha bermek üçin ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmagyny öz içine alýar.

Edebiýat gözden geçirmesi

Durnukly gurluşyk tejribeleri barada edebiýatlar giň gerimli we köp ugurly bolup, daşky gurşaw ylymlary, inženerçilik, binagärçilik we şäher meýilleşdirişi ýaly ugurlar boýunça gözlegleri öz içine alýar. Esasy ünsi jemleýän ugurlar şulardan ybarat:

1. Durnukly materiallar: Alymlar täzeden işlenilen beton, pes uglerod sementi we bambuk, hemkret ýaly bioesasly materiallar ýaly durnukly gurluşyk materiallaryny ösdürmek we ulanyş mümkinçiliklerini gözden geçirdiler. Gözlegler bu materiallaryň gurluşyk taslamalarynyň kömürturşy gazynyň zyňylmagyny ep-esli azaltjakdygyny we adaty materiallara deň ýa-da has ýokary öndürijiligi hödürläp biljekdigini görkezýär (Muthu, 2020; Zhang & Wang, 2019).
2. Energiýa tygşytly dizaýn: Köp sanly gözleg işinde binanyň dizaýnyna energiýa tygşytly tehnologiýalary birleşdirmegiň, mysal üçin, passiw gün dizaýny, öňdebaryjy izolýasiýa ulgamlary we gün panelleri, ýel turbinalary ýaly täzelenip bolýan energiýa çeşmelerinden peýdalanmagyň ulanylyşy öwrenildi. Gözlegler energiýa tygşytly binalaryň diňe bir kömürturşy gazynyň zyňylmagyny azaltman, eýsem binanyň eýeleri üçin uzak möhletleýin tygşytlamalary hem üpjün edip biljekdigini görkezýär (Kibert, 2016; Hernández & Kenny, 2010).
3. Ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmagy (LCA): Ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmagy, binanyň ýa-da infrastrukturanyň taslamasynyň tutuş ömürboýy dowamlylygyna, materiallaryň çykarylmagyndan başlap ýumrulmagyna çenli, daşky gurşawa ýetirýän täsirine baha bermek üçin ulanylýan möhüm guraldyr. LCA barlaglary binanyň durmuşynyň iň täsirli tapgyrlaryny kesgitlemekde we bu täsirleri azaltmak üçin strategiýalaryň işlenip düzülmeginde örän ähmiýetli bolupdy (Dixit et al., 2012; Asdrubali, Baldinelli, & Fthenakis, 2013).
4. Galyndylary azaltmak we täzeden işlemek: Gurluşyk pudagy ep-esli mukdarda galyndy öndürýär, onuň köp bölegi howply poligonlarda gutarýar. Gözlegleriň esasy ugry gurluşyk galyndylaryny azaltmak, täzeden ulanmak we gaýtadan işlemek üçin strategiýalara gönükdirilen, şol sanda materiallaryň üznüksiz gaýtadan ulanylýan we zyňylmadyk aýlaw ykdysadyýet modelleriniň işlenip düzülmegine gönükdirilendir. Barlaglar bu strategiýalaryň gurluşyk taslamalarynyň daşky gurşawa ýetirýän täsirini ep-esli derejede azaldyp biljekdigini we ykdysady peýdalary hem üpjün edip biljekdigini görkezýär (Tam, 2011; Poon, 2007).

Metodika

Durnukly gurluşyk tejribelerini gözden geçirmek we durmuşa geçirmek adatça sanly we hil taýdan usullaryň utgaşmasyny öz içine alýar:

1. Sanly usullar: Bularyň içine ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmagy (LCA), energiýa modellemesi we çykdajy- peýda analizleri girýär. LCA, binanyň tutuş ömürboýy dowamlylygynda daşky gurşawa ýetirýän täsirini ölçemek üçin ulanylýar, energiýa modellemesi bolsa binanyň energiýa öndürijiligini simulirlemek we mümkin bolan tygşytlamalary kesgitlemek üçin ulanylýar. Çykdajy- peýda analizi köplenç durnukly gurluşyk tejribeleriniň maliýe çykdajylaryny olaryň uzak möhletleýin peýdalary bilen deňeşdirmek üçin ulanylýar.
2. Hil taýdan usullar: Bu usullar real mysallary, interwýulary we soragnamalary öz içine alyp, binagärler, inženerler, potratçylar we bina eýeleri ýaly gyzyklanýan taraplardan pikirleri toplamak üçin ulanylýar. Hil taýdan gözleg durnukly tejribeleri ornaşdyrmagyň kynçylyklaryny we päsgelçiliklerini, şeýle hem gurluşyk pudagynda gatnaşýanlaryň höweslerini we garaýyşlaryny has gowy düşünmäge kömek edýär.

Haykyky mysallar

Köp sanly mysallar durnukly gurluşyk tejribeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmegini görkezýär:

1. The Edge, Amsterdam: “The Edge” dünýäde iň durnukly ofis binalarynyň biri hökmünde görkezilýär. Ol energiýa tygşytly yşyklandyryş, gün panelleri, ýagyş suwuny ýygnamak we energiýa ulanylyşyny optimizirleýän akylly bina tehnologiýasy ýaly durnukly aýratynlyklaryň dürli görnüşlerini öz içine alýar. Binanyň dizaýny we gurluşygy BREEAM (Binany Iň gowy Bahalandyrmak Usuly) 98.4% bahasynyň berilmegini gazandy, bu iň ýokary berlen baha boldy (BREEAM, 2016).
2. One Angel Square, Mançester: Bu bina başga bir örän durnukly ofis ösüşiniň mysalydyr. Ol izolýasiýa üçin goşa derili fasady, açyk-öýjükli ýer çeşmesi ýylylyk nasosy we giň göwrümli ýagyş suwuny ýygnamak ulgamyny öz içine alýar. Bina BREEAM “Ajaýyp” derejesine ýetdi we bu Ýewropanyň iň energiýa tygşytly uly binalarynyň biridir (Green Building Store, 2013).
3. Bosco Verticale, Milan: Bosco Verticale ýa-da “Şetdaly tokaýy” ýaşaýyş diňleriniň jübütidir we olar öz dizaýnyna giň göwrümli ekologiýa integrirlemäni öz içine alýar. Binalarda 900-den gowrak agaç, 5000 gyrymsy agaç we 11000 kök ösümlik bar, olar CO2-ny siňdirmäge, kislorod öndürmäge we howanyň hilini gowulandyrmaga kömek edýär. Taslama şäher gurşawyna tebigy ekosistemalaryň integrirlenmeginiň mümkinçiligini görkezýär we daşky gurşaw we sosial durnuklylyk üçin goşant goşýar (Boeri Studio, 2014).

Kynçylyklar we Mümkinçilikler

Durnukly gurluşyk tejribeleriniň peýdalary gowy dokumentleşdirilen bolsa-da, şeýle hem ep-esli kynçylyklar hem bar:

1. Çykdajylar: Durnukly gurluşyk tejribeleriniň kabul edilmegine iň uly päsgelçiliklerden biri adaty usullar bilen deňeşdirilende ýokary başlangyç çykdajylar. Bu tejribeler adatça energiýa we hyzmat çykdajylaryny azaldyp, uzak möhletleýin tygşytlamalary üpjün etse-de, başlangyç maýa goýum taslamasy ösdürijiler we bina eýeleri üçin kynçylyk bolup biler.
2. Kämil iş güýjüniň ýetmezçiligi: Durnukly gurluşyk tejribelerini durmuşa geçirmek köplenç ýöriteleşdirilen bilim we başarnyklary talap edýär, bu bolsa gurluşyk işçi güýjünde giňden elýeterli bolmadyk bolup biler. Bu başarnyk ýetmezçiligi täze tehnologiýalaryň we usullaryň kabul edilmegini haýalladyp biler.
3. Kadalaşdyryjy we syýasy päsgelçilikler: Käbir sebitlerde binanyň gurluşyk düzgünleri we kadalary durnukly gurluşyk tejribeleriniň öňdebaryjy gazananlaryna eýermeýär. Bu ýerli häkimiýetler tarapyndan ykrar edilmedik ýa-da tassyklanmazdan öň inçeçiligini tapyp bilmedik täze çözgütleri ornaşdyrmak isleýän taslama ösdürijileri üçin päsgelçilikleri döredip biler.

Şeýle-de bolsa, bu kynçylyklar innowasiýa we ösüş üçin mümkinçilikler döredýär:

1. Täze materiallaryň ösüşi: Durnukly gurluşyk materiallary boýunça barlaglar dowam edýär we geljekde diňe bir daşky gurşaw üçin amatly däl, eýsem adaty materiallar bilen bäsleşip biljek täze önümleriň döredilmegine getirer.
2. Okuw we bilim: Gurluşyk işçi güýjüni durnukly tejribeleri ornaşdyrmak üçin zerur bolan başarnyklar bilen üpjün etmek üçin okuw maksatnamalarynyň zerurlygy barha ýokarlanýar. Bu, bilim edaralary, hünärmen guramalar we senagat liderleri üçin okuw maksatnamalary we sertifikat maksatnamalary boýunça hyzmatdaşlyk etmek üçin mümkinçilikleri döredýär.
3. Syýasaty ösdürmek: Durnukly gurluşyk tejribelerine bolan talap artdygyça, syýasatçylaryň gurluşyk düzgünleri we kadalary täzeden gözden geçirmegine we durnukly materiallary we usullary ulanmagy höweslendirmek ýa-da hökmany etmek üçin mümkinçilikler bar. Salgyt ýeňillikleri, grantlar we subsidiýalar ýaly höweslendirmeler hem başlangyç çykdajylary ýatyrmak we has giňden kabul edilmegi höweslendirmek üçin kömek edip biler.

Netije

Durnukly gurluşyk tejribeleri gurluşyk pudagynyň daşky gurşawa ýetirýän täsirini azaltmak we howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly kynçylyklary çözmek üçin möhümdir. Durnukly materiallardan peýdalanyp, energiýa tygşytly dizaýnlary birleşdirip we ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmasyny alyp barmak arkaly, pudak daşky gurşawa jogapkärçilikli we ykdysady taýdan bähbitli binalary we infrastrukturany döredip biler. Şeýle-de bolsa, bu maksada ýetmek üçin ýokary çykdajylar, kämil iş güýjüniň ýetmezçiligi we kadalaşdyryjy päsgelçilikler ýaly uly kynçylyklary ýeňip geçmek zerur bolup biler. Ykdysadyýetdäki bilelikdäki gözlegler, innowasiýa we hyzmatdaşlyk durnukly gurluşyk tejribeleriniň kabul edilmegini gazanmakda açar bolup durýar.

Çeşmeler

• Asdrubali, F., Baldinelli, G., & Fthenakis, V. (2013). Construction pudagynda ýaşaýyş sikliniň analizi: Adaty italýan binalaryny optimizirlemek üçin ýol görkeziji. Energiýa we binalar, 64, 73-89.
• Boeri Studio. (2014). Bosco Verticale / Dikey tokaý. Alnyp: ArchDaily
• BREEAM. (2016). BREEAM: The Edge, Amsterdam. Alnyp: BREEAM
• Dixit, M. K., Fernández-Solís, J. L., Lavy, S., & Culp, C. H. (2012). Binalaryň ölçelip bilinýän energiýa protokolyna zerurlygy: Gözleg makalasy. Täzelenip bilinýän we durnukly energiýa gözden geçirmeleri, 16(6), 3730-3743.
• Green Building Store. (2013). One Angel Square: Kooperatiw toparynyň durnukly görkeziji binasy. Alnyp: Green Building Store
• Hernández, P., & Kenny, P. (2010). Net energiýadan nolla energiýa binalaryna: Durmuş sikliniň nolla energiýa binalarynyň (LC-ZEB) kesgitlenmegi. Energiýa we binalar, 42(6), 815-821.
• Kibert, C. J. (2016). Durnukly gurluşyk: Ýaşyl bina dizaýny we daşky gurşaw tygşytly (4-nji neşir). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Muthu, S. S. (2020). Durnukly gurluşyk materiallary: Kynçylyklar we mümkinçilikler. Springer.
• Poon, C. S. (2007). Gurluşyk we galyndy galyndylaryny dolandyrmak. Galyndylary dolandyrmak, 27(2), 159-160.
• Tam, V. W. Y. (2011). Gurluşykda gaýtadan ulanylyp we täzeden işlenip bilýän galyndylaryň derejesi. Açyk galyndylary dolandyrmak žurnaly, 4(1), 28-32.
• Zhang, Z., & Wang, X. (2019). Gurluşykda ýaşaýyş sikliniň bahalandyrylmagy boýunça öňdebaryjy ylmy işler. Arassa önümçilik boýunça žurnaly, 229, 1230-1242.